Vai trò của nhận thức bẫy công việc kỹ năng thấp trong việc thúc đẩy sự chuẩn bị nghề nghiệp và tăng cường tự tin vào năng lực bản thân của sinh viên
Từ khóa:
Sinh viên khối ngành kinh tế và kinh doanh, chuẩn bị nghề nghiệp, bẫy việc làm kỹ năng thấp, tự tin vào năng lực bản thân, lý thuyết nhận thức xã hộiTóm tắt
Nghiên cứu này khảo sát 765 sinh viên khối ngành kinh tế và kinh doanh tại các trường đại học tại Hà Nội nhằm kiểm định ảnh hưởng của nhận thức về bẫy công việc kỹ năng thấp đến sự chuẩn bị nghề nghiệp và sự tự tin vào năng lực bản thân của sinh viên. Dựa trên lý thuyết nhận thức xã hội, kết quả phân tích mô hình cấu trúc tuyến tính chứng minh vai trò trung gian của sự chuẩn bị nghề nghiệp làm giảm nhẹ tác động của “Bẫy” tới sự tự tin vào năng lực bản thân của sinh viên thông qua các cơ chế như chuyển đổi nhận thức thành hành động, phát triển trải nghiệm thành công, học hỏi qua quan sát, cải thiện trạng thái cảm xúc và xây dựng động cơ nghề nghiệp rõ ràng. Hiểu được vai trò trung gian này có ý nghĩa quan trọng đối với việc phát triển các can thiệp giáo dục và hướng nghiệp nhằm tăng cường tự tin cho sinh viên trong bối cảnh thị trường lao động thách thức hiện nay.
Tài liệu tham khảo
Bandura, A. (1986), Social foundations of thought and action, Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
Barbayannis, G., Bandari, M., Zheng, X., Baquerizo, H., Pecor, K.W. & Ming, X. (2022), ‘Academic stress and mental well-being in college students: Correlations, affected groups, and COVID-19’, Frontiers in Psychology, 13, 886344.
Chen, G., Gully, S.M. & Eden, D. (2001), ‘Validation of a new general self-efficacy scale’, Organizational research methods, 4(1), 62-83.
Cheng, W. & Nguyen, P.N. (2024), ‘Academic motivations and the risk of not in employment, education or training: university and vocational college undergraduates comparison’, Education + Training, 66(10), 91-105.
Choi, Y. & Sunkyung, J.K. (2015), ‘Career development and school success in adolescents: The role of career interventions’, The Career Development Quarterly, 63(2), https://doi.org/10.1002/cdq.12012.
Clements, A.J. & Kamau, C. (2018), ‘Understanding students’ motivation towards proactive career behaviours through goal-setting theory and the job demands–resources model’, Studies in Higher Education, 43(12), 2279-2293.
Goos, M. & Manning, A. (2007), ‘Lousy and lovely jobs: The rising polarization of work in Britain’, The Review of Economics and Statistics, 89(1), 118-133.
Green, A.E., Atfield, G., Staniewicz, T., Baldauf, B. & Adam, D. (2014), Determinants of the composition of the workforce in low skilled sectors of the UK economy : social care and retail sectors, London.
Grøtan, K., Sund, E.R. & Bjerkeset, O. (2019), ‘Mental health, academic self-efficacy and study progress among college students - The shot study, Norway’, Frontiers in Psychology, 10, 45.
Lent, R.W., Brown, S.D. & Hackett, G. (1994), ‘Toward a unifying social cognitive theory of career and academic interest, choice, and performance’, Journal of vocational behavior, 45(1), 79-122.
Li, Y., Jin, Z., Dong, G., Zheng, R. & Wang, T. (2022), ‘A survey of college students' willingness to participate in social practice with perceived environmental support based on the applied mixed research method’, Frontiers in Psychology, 13, 972556.
Liu, X., Li, Y. & Cao, X. (2024), ‘Bidirectional reduction effects of perceived stress and general self-efficacy among college students: a cross-lagged study’, Humanities and Social Sciences Communications, 11(271), DOI: 10.1057/s41599-024-02785-0.
Luwei, W. & Huimin, M. (2024), ‘From jobs to careers: drivers and barriers to career development in emerging labor markets’, Frontiers in sociology, 9, 1486871.
Marciniak, J., Johnston, C.S., Steiner, R.S. & Hirschi, A. (2022), ‘Career preparedness among adolescents: A review of key components and directions for future research’, Journal of Career Development, 49(1), 18-40.
McCowan, C., McIlveen, P., McLennan, B., Ho, P., Le, D.A.K. & Tran, N.D. (2024), ‘Career education and development scale for secondary and tertiary students in Vietnam’, The Career Development Quarterly, 72, 158-171.
McKay, A., Mussida, C. & Veruete, L. (2018), ‘The challenge of youth employment in Asia: Lessons from four fast-growing economies’, The World Economy, 41(4), 1045-1067.
McWhirter, E.H., Rojas-Araúz, B.O., Ortega, R., Combs, D., Cendejas, C. & McWhirter, B.T. (2019), ‘ALAS: An intervention to promote career development among Latina/o immigrant high school students’, Journal of Career Development, 46(6), 608-622.
Ng, I.Y.H., Tan, Z.H., Chua, V.L. & Cheong, A. (2022), ‘Separate lives, uncertain futures: Does Covid-19 align or differentiate the lives of low- and higher-wage young workers?’, Applied Research in Quality of Life, 17(6), 3349-3380.
Ngo Quynh An (2010), Thematic Report on Employment of Vietnamese Youth, ADB Fund.
Ngô Quỳnh An, Đỗ Phươg Thanh, Võ Quỳnh Chi, Phùng Việt Hà, Nguyễn Minh Khuê & Hoàng Minh Ngọc (2024), ‘Xây dựng thang đo đánh giá nhận thức của thanh niên về bẫy công việc kỹ năng thấp’, Tạp chí Nguồn Nhân lực và An sinh Xã hội, 34, 2-13.
Nwakanma, C.H. (2024), ‘The impact of career education on students’ labour market perceptions’, Didaktika: Jurnal Kependidikan, 13(1), 155-166.
Quibrantar, S.M. & Ezezika, O. (2023), ‘Evaluating student engagement and experiential learning in global classrooms: A qualitative case study’, Studies in Educational Evaluation, 78, 101290.
Ran, G. & Cinamon, R.G. (2022), ‘The role of autonomous motivation in career self-efficacy among adolescents’, Journal of Career Development, 49(4), 845-859.
Roberts, S. (2012), No snakes, but no ladders': Young people, employment, and the low skills trap at the bottom of the contemporary service economy, London: Resolution Foundation.
Rosenzweig, E.Q., Chen, X.Y., Song, Y., Baldwin, A., Barger, M.M., Cotterell, M.E., Dees, J., Injaian, A.S., Weliweriya, N., Walker, J.R., Wiegert, C.C. & Lemons, P.P. (2024), ‘Beyond STEM attrition: changing career plans within STEM fields in college is associated with lower motivation, certainty, and satisfaction about one's career’, International Journal of STEM Education, 11, 15.
Sampaio, C., de Carvalho, C.L., Taveira, MdC & Silva, A.D. (2025), ‘Career intervention program to promote academic adjustment and success in higher education’, Frontiers in Education, 10, 1519877.
Standing, G. (2011), The precariat: The new dangerous class, London: Bloomsbury Academic.
Tagay, Ö. & Karakelle, S. (2014), ‘Self-esteem and communication skills as predictors of psychological resilience for Turkish vocational school students’, Cypriot Journal of Educational Sciences, 9(4), 307-315.
Wang, D., Liu, X. & Deng, H. (2022), ‘The perspectives of social cognitive career theory approach in current times’, Frontiers in Psychology, 13, 1023994.
Wright, S.L., Perrone-McGovern, K.M., Boo, J.N., Boo, J.N. & White, A.V. (2014), ‘Influential factors in academic and career self-efficacy: Attachment, supports, and career barriers’, Journal of Counseling and Development, 92(1), 36-46.
Yang, S., Yang, J., Yue, L., Xu, J., Liu, X., Li, W., Cheng, H. & He, G. (2022), ‘Impact of perception reduction of employment opportunities on employment pressure of college students under COVID-19 epidemic-joint moderating effects of employment policy support and job-searching self-efficacy’, Frontiers in psychology, 13, 986070.
Yang, X., Zhang, M., Kong, L., Wang, Q. & Hong, J.C. (2021), ‘The effects of scientific self-efficacy and cognitive anxiety on science engagement with the QODE model during school disruption in COVID-19 Pandemic’, Journal of science education and technology, 30(3), 380-393.
Zimmerman, B.J. (2000), ‘Self-efficacy: An essential motive to learn’, Contemporary Educational Psychology, 25(1), 82-91.
