Ảnh hưởng của dân số tới phát triển giáo dục sau khi Việt Nam vượt qua “mốc” quy mô dân số đạt 100 triệu người
Từ khóa:
Quy mô dân số, Cơ cấu dân số, Phát triển giáo dục, Chất lượng giáo dục, Ảnh hưởng của dân số tới phát triển giáo dụcTóm tắt
Dân số là biến số đầu vào của mọi quá trình phát triển, trong đó có giáo dục. Dân số tác động tới phát triển giáo dục khi các thành tố của dân số như quy mô, cơ cấu và phân bố dân cư thay đổi. Việt Nam sẽ cán “mốc” quy mô dân số 100 triệu dân vào năm 2023. Quy mô dân số lớn cũng đòi hỏi quy mô hệ thống giáo dục phải phát triển tương ứng. Đây là một áp lực lớn, nhiều thách thức đối với trình độ phát triển của hệ thống giáo dục Việt Nam. Tuy nhiên, những biến đổi trong cơ cấu tuổi của dân số lại mang lại cơ hội cho nâng cao chất lượng giáo dục khi mà quy mô dân số trong độ tuổi phổ cập giáo dục có xu hướng giảm đi, có nghĩa giúp tiết kiệm được các nguồn lực chi cho giáo dục. Phân tích các dữ liệu hiện trạng cũng như dữ liệu dự báo giúp ước lượng được cơ hội và thách thức của quy mô và cơ cấu dân số tác động tới hệ thống giáo dục Việt Nam giai đoạn 2023 – 2030.
Tài liệu tham khảo
Bộ Giáo dục và Đào tạo (2023a), Cơ sở pháp lý, thực trạng và các điều kiện thực hiện phổ cập giáo dục tiểu học và giáo dục bắt buộc, Kỷ yếu Hội thảo quốc gia “Giáo dục bắt buộc với giáo dục tiểu học”, Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển nhân lực, Nhà xuất Đại học Kinh tế quốc dân, Hà Nội, 86-99.
Bộ Giáo dục và Đào tạo (2023b), Số liệu thống kê giáo dục các năm 2010-2023, Phòng Thống kê – Văn phòng Bộ, Hà Nội.
Đảng Cộng sản Việt Nam (2013), Nghị quyết 29/NQ-TW của Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá XI về “Đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”, Ban chấp hành Trung ương, Hà Nội, Việt Nam.
Đảng cộng sản Việt Nam (2021), Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc của Đảng lần thứ XIII, Đại hội Đại biểu toàn quốc của Đảng lần thứ XIII, Hà Nội, Việt Nam.
Lưu Bích Ngọc (2015), “Đóng góp của biến lao động trong tăng trưởng kinh tế Việt Nam”, Tạp chí Nghiên cứu Kinh tế, 7(446), 13-22.
Lưu Bích Ngọc (2023), Dự báo các chỉ tiêu giáo dục giai đoạn 2021-2030, Chuyên đề báo cáo, Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển nhân lực – Cơ quan thường trực Hội đồng, Hà Nội.
Lưu Bích Ngọc (chủ biên, 2020), Dân số và phát triển bền vững ở Việt Nam những thập niên đầu thế kỷ XXI: Lý luận, thực tiễn, kinh nghiệm và chính sách, Nhà xuất bản Đại học Kinh tế quốc dân, Hà Nội.
Ngân hàng Thế giới (2023), Nâng cao hiệu quả giáo dục đại học tại Việt Nam: Ưu tiên chiến lược và lựa chọn chính sách, Ban phát triển con người Ngân hàng Thế giới, Hà Nội, Việt Nam.
Nguyễn Đình Cử (2012), Dân số và phát triển, Tài liệu tập huấn cho cán bộ viên chức ngành dân số, Tổng cục Dân số - Kế hoạch hoá gia đình, Bộ Y tế, Hà Nội.
Nguyễn Vũ Việt (2019), Nghiên cứu đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả, hiệu lực chi ngân sách nhà nước cho giáo dục Việt Nam, Báo cáo tóm tắt – Đề tài cấp nhà nước trong Chương trình quốc gia nghiên cứu về khoa học giáo dục giai đoạn 2016-2021, Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Quốc hội (2019), Luật Giáo dục, Luật số 43/2019/QH14, ban hành ngày 14/6/2019, Hà Nội, Việt Nam.
Tổng cục Thống kê (2010), Tổng Điều tra Dân số và Nhà ở Việt Nam ngày 1.4.2009: Các kết quả chủ yếu, Nhà xuất bản Thống kê, Hà Nội.
Tổng cục Thống kê (2020a), Dự báo dân số Việt Nam giai đoạn 2019-2069, Nhà xuất bản Thống kê, Hà Nội.
Tổng cục Thống kê (2020b), Tổng Điều tra Dân số và Nhà ở Việt Nam ngày 1.4.2019: Các kết quả chủ yếu, Nhà xuất bản Thống kê, Hà Nội, 842 trang.
Tổng cục Thống kê (2023), Thông báo báo chí về tình hình lao động việc làm Quý II năm 2023, truy cập lần cuối ngày 29 tháng 6 năm 2023, từ <https://www.gso.gov.vn/du-lieu-va-so-lieu-thong-ke/2023/06/thong-cao-bao-chi-tinh-hinh-lao-dong-viec-lam-quy-ii-va-6-thang-dau-nam-2023>.
United Nations (2022), Why population growth matters for sustainable development, Policy Brief No 130, Departement of Economic and Social Affairs, New York, USA.
Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam (2022), Báo cáo phân tích ngành giáo dục Việt Nam 2011-2020, Nhà xuất bản Đại học quốc gia, Hà Nội.
